Dedim ya… Eylül’dü.
Savruluşu bundandı kimsesizliğimizin.
Cemal Süreya
Kuzey yarım kürede Eylül, Ekim ve Kasım ayları sonbahardır.
Güz, hazan ve bağ bozumu isimleriyle de anılır Eylül.
Eylül, yeni bir mevsimin, sonbaharın başlangıcıdır. Ve her son yeni bir başlangıca gebedir.
Murathan Mungan, Eylül Rubai adlı şiirinde: “Her ömrün bir Eylül’ü vardır. Onca yaşadım… Şimdi bildim. “ der.
Refik Halit Karay: “Hiçten saatler öyküsünde: “Durgun bir sonbahar akşamı tek başına Kalamış koyu kenarındaki kumsallarda ağır ağır yürüyorum.” diyerek o günleri anlatır.
Pınar Kür, Can Yayınları’ndan çıkan “Sonuncu Sonbahar” kitabında: “Gözle görünmeyen ama yapışkanlığı hissedilen bir zar gibi sarıyor yaşamı. İnsanın içine işliyor kışın kuru ayazı gibi” der.
Kafka Kitap’tan çıkan Ali Smith’in mevsimler dörtlemesinin ilk kitabı Sonbahar ’da melankoli anlamında iyi bir kitaptır. Man Booker’a aday gösterilen eserde, hayatın işleyişi, değişimi, yaşlanma gibi konular usta bir üslupla işlenmiştir.
Son yaprak O. Henry’nin hasta bir kızla, yaşlı ressam arasında geçen hikâyesidir. Son yaprağın düşmesiyle öleceğine inanan kızın, hüzünlü öyküsü anlatılmaktadır.
Eylül, Servet-i Fünun dönemi yazarlarından Mehmet Rauf’un Türk edebiyatının ilk psikolojik romanı olarak kabul edilen eseridir. Dönemine göre başarılı olduğu için klasikler arasına girmeyi başarmıştır. Necip’le Suat’ın aşkı anlatıldığı kadar, döneminin olayları da anlatılmıştır. Kadın, erkek ilişkisi ile imkânsızlıklar usta bir dille işlenmiştir.
Eylül’de Gel, bir Umut Deniz kitabıdır. Dorlion Yayınları’ndan çıkan eser, Eylül’e atıfta bulunan başka bir yapıttır.
Sonbahar, 2008 yapımı Türk filmidir. Ölüm ve korku işlenmiştir filmde. Psikoloji dalında iddialı bir filmdir.
“Güz Sancısı” izlediğim güzel filmlerden biridir. Siyasi film Yılmaz Karakoyunlu’nun başarılı bir eseridir. 1955 yılı güz mevsimine doğru yol alırken, Beyoğlu’nun ışıltılı güzelliğinin üstüne, gerginleşen siyasi ortamın hüznü düşmeye başlamıştır. Şiddet, acı, yokluk, kaçış ve mutsuzluk vardır sokaklarda. Farklı gruptan insanların ruh halleri ve çıkmazları işlenmiştir.
“Eylül’de Gel” demiştir, Alpay bir albümünde. 1977 çıkışlı albüm “Eylül’de Gel” parçasıyla tanınmıştır. “Tatil geldiği zaman / Ağlarım ben inan / Gidiyorsun işte / Arkana bakmadan…” Dizeleriyle insanların kalbini fethetmiştir…
HAZAN MEVSİMİ
Sonbahar hüzündür
Çınarın yere düştüğü andır.
Sevincinden çatlar nar
İncirlerin sevince durduğu zamandır.
Meltemler esmeyi unutur
Lodos ben geliyorum! der
Sobalar kurulmaya başlar
Leylekler göç etmeye.
Kırlarda gezintiye çıkılır
Dört bir tarafı kaplar
Sararan yapraklar
Toplanır köşe başında
Kestaneciler, mısırcılar, tatlıcılar.
Fotoğrafçılar köşe bucak koşuşur
Tripodlar en güzel yere kurulur
Etkinlikler birbirini kovalar
Tiyatro, opera, bale…
Parklar eğlenceyle dolar
Çocuklar neşeyle
Kültür mevsimidir sonbahar.
Bahçıvanlar baş köşeye kurulur
Parklar çocuk sesleriyle doluşur
Öğrenciler neşeyle buluşur
Okul mevsimidir sonbahar.
Sular dümdüz olur
Deniz çarşaf çarşaf
Şiire başka çöker ayrılık
Acıdır, kederdir sonbahar.
Leylekler uzaklara kaçar
Balıklar oltalara koşar
Tezgahlarda hamsi, palamut
Ne bereketli aydır sonbahar.
Eylül ayrı güzeldir
Ekim başka özeldir
Kasımda kış güneşi
Daha ihtişamlı
Daha bir değerlidir.
Kış geliyorum, diye kapıya dayanır
Sonbahar gitmem diye yaza sarılır.
Hüzündür sonbahar
Ayrılıktır, hazandır.
Neslihan Minel
