Dünyanın birçok yerini gezdim, gördüm. Gezdiğim yerlerdeki en önemli kriter tarih barındırmasıydı. Bu açıdan gezdiğim en önemli yer Mısır’dı.
Mısır, yüzyıllar öncesine dayanan tarihi, insanlığın en önemli buluşu olan papirüs ve mumyalarıyla ünlüdür.
Mısır’ı gezerken derin tarih birikiminden dolayı eski uygarlıklara ait çok şeye rastlarsınız.
İlk yerleşik hayat, tarım ve hayvancılık Nil’de başlamıştır. Nil, zengin delta yataklarıyla birçok canlıyı beslemiştir. Yerleşik hayatla beraber eğitim ve kültür de burada gelişmiştir.
İnsanlık için çok şey kazandıran bu verimli topraklar sanatın da beşiği olmuştur. Duvar yazıtlarındaki resimler, hiyeroglif şekiller buna en güzel örnektir.
Piramitler ve mumyalar tarih boyu dikkat çeken gizemli unsurlar olmuşlardır.
Ayrıca lahitleri, el yazması papirüsleri ve müzesiyle incelenmesi gereken bir medeniyettir Mısır.
Sadece Kahire Müzesi’ni gezmeniz için bir hafta gerekir.
Ülkemizdeyse Göbeklitepe, Alacahöyük, Hattuşaş tarihimiz açısından çok önemli bir yere sahiptir. Alacahöyük’teki kazı alanını gezmek için bir günümü ayırmıştım. Heykelleriyle, müzesiyle çok geniş bir alana sahiptir Çorum.
Nemrut, büyük heykellerin ihtişamıyla gece karanlığına “merhaba” derken, görülmeye değer fotoğraflar yakalayabileceğiniz bir yerdir. Kâhta’ya yakın olan bu yere uçakla ulaşmanız mümkündür.
Gaziantep Mozaik Müzesi’nin önemi başkadır. Buradaki Çingene Kızı Zeugma çok değerli bir eserdir.
Dünyanın en ünlü mozaikleriyse: Ravenna Mozaikleri, İtalya, Madaba Haritası, Ürdün, İmparatoriçe Zoe, Türkiye, Romana del Casale Villası, İtalya, Şeyh Lütfullah Camii, İran, Bardo Müzesi, Tunus, Villa Harvey Mandel, ABD, Park Güell, İspanya, New York Metrosu, Amerika Birleşik Devletleri’ndedir.
Ve dünyanın en büyük eserlerinden “Hayat Ağacı…”
827 metrekare olan dev mozaik tablo, Filistin’in Eriha kentinde bulunmaktadır. 21 farklı rengi barındıran, geometrik desenlerle bezenmiş, 38 birleşik parçadan oluşan bu tablonun 1400 yıl öncesine ait olduğu sanılmaktadır. Yıllarca kum altında saklanan eserde ceylan figürleriyle, savaş ve barışın anlatıldığı düşünülmektedir.
Mozaikte titiz çalışma, yüzün net olarak ortaya çıkması için çok önemlidir. Bu da iyi eğitim almış arkeoloji uzmanları tarafından yapılabilir. Bu arkeologlardan en önemlisi Halet Çambel’dir.
Mozaik alanında eserler vermek günümüzde çok önemlidir, çünkü bu alanda çalışan sanatçı sayısı azdır ve yeteri kadar kaynak yoktur.
Süha Semerci, bu alanda kendini ispatlayan nadir sanatçılarımızdan biridir. 1960 doğumlu sanatçı, Marmara Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi’ni bitirmiştir. Mozaik ve portre eserleriyle ünlüdür. Halen Moda’daki atölyesinde çalışmalarını sürdürmektedir.
Bir dönem resim yapan sanatçı, son yıllarda mozaik projeleri üzerine yoğunlaşmıştır.
Eserlerinde, mimariyle sanatı bütünleştirmeyi başarmıştır. Bütün çalışmalarında bu gözükmektedir.
Kendisiyle tanışma fırsatı bulduğum bu büyük insan, küçük atölyesine birçok çalışmayı sığdırmıştır.
3×4 ebadında Atatürk çalışması vardır.
Göztepe metrosundaki duvar mozaikleri ona aittir.
Cam mozaiklerinden oluşan eserleriyle, derz verilmiş mozaikleri vardır.
En son olarak binanın girişindeki numarayı; 3/1 çalışmıştır.
Kapının girişinden itibaren mozaiklerle süslüdür atölyesi…
Sanat eserlerini araştırmayı ve yerinde görmeyi yeğlediğim için, Türkiye’nin ve dünyanın birçok yerine gittim. Bunlar arasında Viyana Müzesi’de vardı, Roma’daki büyük bazilikada.
Dünyanın her yerinde mozaik eserler gördüm. Özellikle de dini mabetler de, şapellerde, bazilika ve kiliseler de. Ayasofya’daki İmparatoriçe Zoe Mozaiği buna en güzel örnektir.
Türkiye’deyse en büyük mozaikleri Antakya ve Gaziantep’e gördüm.
Antakya farklı dinlerin beşiği olmasından dolayı (ezan, çan, hazan) farklı kültürlere sahiptir. En çok da mozaik çalışmalarıyla ünlüdür. Zengin tarih birikimini müzesine taşımıştır. Bahçesindeki mozaikler çok büyüktür.
Yine İstanbul’daki Arkeoloji Müzesi’nde dönemin izlerini taşıyan mozaikleri görebilirsiniz.
Restorasyonda aslına bağlı kalmak çok önemlidir. Klasik eserleri yorumlayabilmek için sembollerin anlamını bilmek gerekir.
Cam mozaik, taş mozaik, vitray, duvar resmi, hepsinde de özgünlüğü yakalamak gerekir.
Anadolu derin tarih birikimiyle mozaik müzesi gibidir.
Fakat üniversiteler de bölümün ve kaynakların olmaması büyük tezatlıktır.
Sanatçıları ve eserleri arşivleyip, topluma tanıtmak, okullarda ders olarak okutulmasını sağlamak, çağdaş mozaik müzesi kurmak gerekiyor.
Mozaik bu anlamda üzerinde çalışılması gereken çok geniş bir skaladır. Sadece bir çalışmayla, bir kitapla sanatçı olunmaz. Daha çok üretim ve kaynak gerekiyor.
Mozaik, üzerinde çalışılması gereken, öğrenci yetiştirilmesi gereken bir bölümdür.
Bu alanda sanatçı yetiştirmek, Anadolu kültürüne yapacağımız en büyük hizmettir.
Neslihan Minel
